همانطور که زندگی بدون کودکان غیرقابل تصور است، سینما و تلویزیون هم بدون حضور آنها لطفی نخواهد داشت اما کودکان سینما و تلویزیون از کجا می آیند؟ سوالی که به دو جواب ختم می شود؛ کودکانی که از خانواده ای هنرمند وارد این عرصه می شوند و کودکانی که توسط عوامل سینما و تلویزیون انتخاب می شوند.
نوع ورود شاید مهم نباشد. چیزی که مهم است حمایت و تشویق خانواده است. بوده اند کودکان و نوجوانانی که در یک مقطعی آمدند و بعدا محو شدند اما با همان یک نقش کودکی شان در ذهن ها مانده اند.
البته گذر زمان همه چیز را مشخص می کند که آیا عنصر هنر و لیاقت در کودک وجود دارد یا نه. پس علاوه بر حمایت خانواده، جوهر ذاتی کودک هم نقش اساسی دارد. در این گزارش به ظهور و درخشش این کودکان که متعلق به نسل های مختلف هستند، می پردازیم.
امیر فرخ هاشمیان
تا حالا دیده اید بچه ای با وجود آن که نفر اول مسابقه دو شده، تلاش کند نفر سوم شود تا بتواند کفش کتانی ببرد؟ بله، حتما دیده اید. علیِ فیلم بچه های آسمان را همه ما به یاد داریم، فیلمی که سینمای ایران را برای اولین بار به جمع 5 فیلم نهایی اسکار بخش غیرانگلیسی زبان رساند. علی که این روزها به کار نقاشی ساختمان مشغول است، همچنان به عشق روزهای کودکی و بازی درخشانش در فیلم بچه های آسمان، کتانی می پوشد.
مهران ضیغمی
مهران ضیغمی، همان پسرک شیطان سریال تولدی دیگر است که اکنون بزرگ شده و به قول یکی از مخاطبانش، سبیل درآورده است. سریال تولدی دیگر، هر چند بهترین بازی مهران ضیغمی بود اما نخستین بازی او در سینما نبود و در واقع سومین کار او محسوب می شد. آنچه سهیل را در ذهن مخاطبان زنده نگه داشت، دیالوگ های زیبا و شیطنت های دوست داشتنی اش بود.
حسین سلیمانی
معلوم نیست. حسین سلیمانی چقدر امید داشته که با وجود 3 هزار داوطلب بازیگری در فیلم «مهر مادری» نزد کمال تبریزی تست داده است اما در هر صورت از بین 3 هزار نفر، این حسین سلیمانی بود که انتخاب شد و این انتخاب، چنان به جا بود که برای آن فیلم در چندین جشنواره بین المللی هم جایزه و تقدیرنامه دریافت کرد. حسین سلیمانی، اکنون بازی در بیش از صد فیلم و تله فیلم و مجموعه تلویزیونی را در کارنامه خود دارد و علاوه بر بازیگری، ترانه هم می نویسد.
لیلا حاتمی
اگر بگوییم او در حال حاضر یکی از بهترین زنان بازیگر در ایران است، گفتن این جمله سخت خواهد بود که نخستین بازی این زن در 12 سالگی، در نقش کمال الملک بود. بله، صحبت از لیلا حاتمی است. اولین نقشی که او در سینما ایفا کرد، نقش کودکی کمال الملک بود! بازی لیلا حاتمی در کودکی را در برنامه «زیر گنبد» به کارگردانی مرضیه برومند نیز دیده ایم. او در دوره نوجوانی هم در فیلم معروف دلشدگان اثر پدرش علی حاتمی بازی کرد و در حافظه تاریخ سینمای ایران ماندگار شد.
مهراوه شریفی نیا
سریال امام علی (ع) آنچنان در ذهن مخاطبان تلویزیون ماندگار و تاثیرگذار بود که اکثر بازیگران آن با جزییات نقش شان ماندگار شدند. مهراوه شریفی نیا هم از این قاعده مستثنی نیست. او که فرزند آزیتا حاجیان و محمدرضا سریفی نیا است، بازیگری را در خانواده ای هنرمند آموخت و نخستین بار در 8 سالگی در کنار مادرش در فیلم «دزد عروسک ها» ظاهر شد. او 10 ساله بود که در نقش کودکیِ قطام، در سریال امام علی (ع) به تلویزیون آمد و نام خود را ماندگار کرد.
محمدرضا شیرخانلو
محمدرضا شیرخانلو که تنها 8 سال دارد، تجربه های گسترده سینمایی، تلویزیونی و حجتی تئاتری را در کارنامه درخشان خود دارد؛ از سریال های «چک برگشتی» و «دیوار» با کارگردانی سیروس مقدم گرفته تا «دودکش» به کارگردانی محمد حسین لطیفی و فیلم سینمایی «دهلیز» ساخته بهروز شعیبی.
همچنین بازی در نمایش های «دزد آب» کار مرتضی آقا حسینی و «ساقی» به کارگردانی امیر دژاکام نیز در کارنامه بازیگری او دیده می شود. شیرخانلو که فعلا مشغول بازی در فیلم سینمایی «نفس» به کارگردانی ابوذر پورمحمدی است، برای آنکه در نقش پسری کچل ظاهر شود، گروه کارگردانی را وادار کرد آنها هم موهای خود را بتراشند و همه ناچار شدند به خواسته این بازیگر کوچک تن دهند!
شیرخانلو این روزها در فیلم نهنگ عنبر با بازی در نقش کودکی رضا عطاران در دهه 40 روی پرده سینماست.
پگاه آهنگرانی
کسی باور نمی کرد که دختری 15 ساله، با کفش های کتانی بتواند تا قاهره برود و جایزه بهترین بازیگر زن را از جشنواره فیلم قاهره بگیرد اما پگاه آهنگرانی با فیلم «دختری با کفش های کتانی» توانست این جایزه را ببرد. پگاه آهنگرانی که بازیگری را از مادر کارگردانش منیژه حکمت آموخته بود، نخستین بار در 6 سالگی در فیلم «دزد عروسک ها» بازی کرد.
ترلان پروانه
شاید بتوان از او به عنوان کوچکترین بازیگر ایرانی یاد کرد. او در 3 سالگی، برای ساخت یک تیزر تلویزیونی به بازیگری پرداخت و به گفته مادرش، گاهی مدت ها زیر نور پروژکتور پیشانی اش عرق می کرد. شاید به همین خاطر است که بعدها به خاطر بازی در فیلم آهوی پیشونی سفید، برنده «پروانه زرین» از جشنواره فیلم کودک و نوجوان شد.
از 60 فیلم و سریال و تله فیلمی که در کارنامه زرینِ ترلان پروانه می درخشند، می توان به فیلم های مردن به وقت شهریور، به خاطر پونه، بی خداحافظی، چپ دست، زن بدلی، بالابلند، دغدغه، عاشق، پاپیتال و ... و سریال های سرزمین کهن، گذر از رنج، تا ثریا، ملکوت، شبی از شب ها، 101 راه برای ذله کردن پدرها و مادرها، خوش غیرت، جایزه بزرگ، مسافری از گرونگول، داوری و زیر تیغ اشاره کرد.
ارسلان قاسمی
بازیگری را از 7 سالگی با سریال «در چشم باد» آغاز کرد. آشنایی مادرش با بهاره رهنما، زمینه ساز معرفی او برای این سریال شد. او در این سریال، نقش کودکی پارسا پیروزفر (بیژن ایرانی) را بازی کرد. جالب اینکه تا به حال پارسا پیروزفر را از نزدیک ندیده است، زیرا نقش خود را زمانی بازی کرد که هنوز پارسا پیروزفر برای این سریال قرارداد نبسته بود.
ارسلان قاسمی علاوه بر فیلم های صفر، رسوایی، آنچه مردان در مورد زن ها نمی دانند، کلانتری غیرانتفاعی، تاکسی نارنجی، شام عروسی، جعبه موسیقی و خاک سرد؛ در سریال های متعددی از جمله سال های ابری، هفت سنگ، تا ثریا، فاصله ها، هوش سیاه، یوسف پیامبر و 101 راه برای ذله کردن پدر و مادرها به ایفای نقش پرداخته است.
نگاهی به حضور بازیگران کودکی که دیگر در مقابل دوربین نیستند
عدنان عفراویان
غریبه کوچکی که غریبه مانده است
یکی از آثار تلخ سینمای ایران فیلم تحسین برانگیز بهرام بیضایی بود. «باشو، غریبه کوچک» که هنوز هم دیدن آن خالی از لطف نیست. اما باشو، همان غریبه کوچک سختی کشیده، امروز 36 ساله است و از سر بیکاری سیگار می فروشد. پسرک اهوازی دیروز، با آن همه شهرتی که برای بازی در یک فیلم آن هم در غربت کسب کرد، این روزها در زادگاهش غریبه است. عدنان عفراویان، غریبه کوچک اهوازی سینمای ایران با کمک کارگردان فیلمش یک بار خوش درخشید اما چون حرفه و خاستگاه اجتماعی اش چیز دیگری بود، دیگر نتوانست فرصت حضور روی پرده سینما را به دست بیاورد و به تدریج تنها به یک خاطره تبدیل شد.
آرش نادی
از مهد کودک به خانه سبز
آرش نادی، علی کوچک و بی نوای «خانه سبز» یکی از بازیگرانی است که برای خیلی از مخاطبان تلویزیون خاطره ساز بوده است. کودکی شیرین زبان که همان زمان برای خیلی ها سوال بود چطور می تواند این دیالوگ های سخت را به یاد بسپارد. بازیگری که مسعود رسام او را از مهد کودک پیدا کرده بود اما بعد از خانه سبز و البته سرزمین سبز دیگر از او در دنیای بازیگری خبر نبود. البته مسعود رسام سال ها پیش در مصاحبه ای گفت: «خانواده آرش علاقه ای ندارند که پسرشان بازیگر شود ولی با بازپخش های مجدد این سریال قطعا خیلی ها دل شان برای علی بینوای خانه سبز تنگ می شود.»
سپهر آزادی
فرزند سینماگرانی که بازیگر نماند
این پسر بانمک که حالا دیگر 25 ساله شده یکی دیگر از بازیگرانی است که مدت هاست رد قاب جادویی دیده نمی شود. سپهر آزادی، همان پسر توک زبانی «دنیای شیرین» و «سیب خنده» که کارش را با درخت گلابی داریوش مهرجویی آغاز کرد. البته او فرزند غلامرضا آزادی (تهیه کننده) و فریال بهزاد (کارگردان) است ولی آخرین کار او در عرصه بازیگری سال 83 با فیلم سینمایی پل سیزدهم بود.
الهه و الهام علی یاری
دختران خسرو شکیبایی
دو بازیگری که حسابی برای کودکان دهه 60 خاطره ساز شدند، خواهران دوقلوی فیلم خواهران غریب بودند. فیلمی که سال هاست در روز مادر از تلویزیون پخش می شود و هنوز رنگ و بوی خاص خود را دارد. الهه و الهام علی یاری، خواهران غریبی که نقش دخترهای خسرو شکیبایی را بازی می کردند حالا دیگر دختران جوانی شده اند ولی همچنان در دنیای بازیگری غریب هستند.
ستاره جعفری
دختری برای گل پامچال
یکی دیگر از نوستالژی های مهم و تاثیرگذار دهه 60 که شاید خاطرات تلخ جنگ را مرور می کرد ولی دلچسب بود؛ سریال پرمخاطب گل پامچال بود. چهره سبزه و چشمان جستجوگر و اشکبار دختری رنج کشیده و سختی دیده جنوبی که دستیاری مشکی به سر پیچیده بود یادآور لیلای گل پامچال است.
ستاره جعفری بازیگر نقش لیلا تنها همین یک تجربه بازی را در کارنامه هنری اش ثبت کرده است. آن زمان که سریال را بازی کرد 12 ساله بود و اکنون 27 سال دارد. او دو سال است که درسش را در هلند تمام کرده و حالا فوق لیسانس کشاورزی دارد و درصدد گرفتن مدرک دکتراست.
میر فرخ هاشمیان
علی همچنان می خواهد بازیگر شود
کمتر علاقمند سینمایی است که فیلم «بچه های آسمان» ساخته مجید مجیدی را ندیده باشد، همان فیلمی که برای اولین بار سینمای ایران را به جمع 5 فیلم نهایی اسکار بخش غیرانگلیسی زبان رساند و قطعا کسی «علی کوچولو»ی این فیلم را فراموش نکرده است، همان که تلاش کرد در مسابقه دوی سرعت، دوم شود و یک عدد کفش «کتونی» جایزه بگیرد.
علی «بچه های آسمان» که آن زمان 9 سال بیشتر نداشت، امروز 26 سال دارد و در گوشه ای از این تهران بزرگ به نقاشی ساختمان مشغول است اما همچنان آرزو دارد روزی دوباره مقابل دوربین فیلمی برود. بازیگری که برای بازی در آن فیلم 100 هزار تومان دستمزد گرفت که آخرین دستمزدش در بازیگری بود.
